2014 is het jaar van Anouchka van Miltenburg.
Bij de overhandiging van het onderzoeksrapport over het falen van de overheids-ICT in oktober, sprak zij de onsterfelijke woorden: ‘Ik moest even googlen wat ICT betekent’. Ik moest hartelijk lachen. Ton Elias heeft met een commissie twee jaar lang ICT-projecten van de overheid bestudeerd in opdracht van de Tweede Kamer. Anouchka is daarvan voorzitter, geloof ik.
De conclusies van het onderzoeksrapport van Elias waren vernietigend.
Verantwoordelijkheden worden genegeerd, zijn niet belegd of versnipperd. De controle van projecten is belabberd. Ambities en doelstellingen wisselen. Gegevens zijn onbetrouwbaar of ontbreken. Het financieel beheer is matig, zodat niet kan worden vastgesteld hoeveel ICT jaarlijks kost. Elias’ rapport schat dat er per jaar 1 tot 5 miljard euro (of misschien 7 miljard?) wordt verspild. Tal van aanbevelingen worden gedaan om nog iets van deze chaos te maken. Een nieuw orgaan om ICT projecten te toetsen. Elk jaar een overzicht maken van de ICT-kosten. ICT opnemen in de opleidingen van alle ambtenaren. Geen aanbevelingen om politieke en bestuurlijke incompetentie aan te pakken.
De Algemene Rekenkamer stelde in 2007 en 2008 al vast dat projecten duurder zijn dan gedacht, meer tijd vergen dan gepland en niet leveren wat mag worden verwacht. Er bleek toen al geen balans tussen ambitie, beschikbare mensen, middelen en tijd. Ook toen ontbraken gegevens om ICT-projecten te plannen en te calculeren. Ook toen werd jaarlijks ongeveer 4 tot 5 miljard euro verspild.
Kortom: niets nieuws onder de zon. Alle toenmalige aanbevelingen ter verbetering heeft ‘de politiek’ naast zich neergelegd. Die van het Rapport Elias verdwijnen ook in de bureaula. Dat bleek tijdens het kamerdebat afgelopen december waarbij iedere woordvoerder desondanks aangaf beschaamd, onthutst en geschokt te zijn. Tja.
De overheid is een ICT puinhoop. Burgers en bedrijven worden gedwongen om digitaal te communiceren met een overheid, die er niet in slaagt een ordentelijke informatiehuishouding te organiseren, die gegevens niet weet te archiveren, toegankelijk te maken en te beveiligen en die meer dan 80 % van de ICT-projecten laat mislukken.
De volledig digitale overheid in 2017, Ronald Plasterks paradepaardje, is een illusie.
Het is ontluisterend te constateren dat niemand er belang bij heeft om iets aan deze wanprestatie te doen. Politici en bestuurders niet, omdat ICT niet sexy is. Ambtenaren niet, want die willen geen slecht nieuws brengen. Informatieprofessionals ook niet, bang als ze zijn bemoeials te worden gevonden. ICT-bedrijven zien de overheids-ICT als een winstgevende business. En dus blundert de overheid door…
Alleen de burger heeft er belang bij. Vooral omdat 46 procent (!) van de burgers te weinig ‘geletterd’ is om overheidszaken online af te handelen op nauwelijks toegankelijke overheidswebsites. De burger doet er niet toe, toch?
2017 zie ik niet zitten. Ik hoop alleen dat Anouchka van Miltenburg dan weet wat ICT is. Ze is nu al vaardig aan het googlen.
Voor de eerste maal gepubliceerd als column in IP Vakblad voor Informatieprofessionals 2015, nr. 1, p. 23.